Door Anne Veenstra

In deze aflevering wil ik graag plaats inruimen voor hoogtijdagen in het Gorredijk van net na de Tweede Wereldoorlog. Zowel inwoners van Kortezwaag als Gorredijk hadden veel bemoeienis met de meeste grote feestelijkheden. Het schoolfeest was typisch iets voor Kortezwaag, maar jaarmarkt en winkelweek was voor de bevolking van zowel Gorredijk als Kortezwaag.

Na de zomer- vakantie werden de dagen ook toen snel korter en in september was het zover, WIN – KEL WEEK! De gezamenlijke winkeliers en middenstanders, verenigd in de W.H.I., organiseerden eind september een week lang feest, van vrijdagavond tot en met de zaterdagavond van de volgende week. Op die slotdag kwam het volk uit de wijde omgeving naar het feestterrein in Gorredijk om bekende radio-artiesten in levende lijve te aanschouwen. Ik herinner mij optredens van Olga Lowina, Joop de Knegt, Johnny Jordaan en de Bietenbouwers. Ik hoor het nog over het Marktplein schallen: “En hier, dames en heren,zijn De Bietenbouwers onder leiding van Boer Biet (Ger de Roos) , vanavond met medewerking van Lubbert van Gortel en Bertus Bolknak en proatjes van Gait Jan Kruutmoes (Peter Schilperoort)!” En die “boeren”, bekend van vaste tijden op KRO-radio wisten me een stemming te brengen!

De hele week waren Gorredijk en Kortezwaag feeëriek verlicht en in de buurt van de sluis stond er zelfs een verlichte fontein in de Opsterlandse Compagnosvaart!De winkeliers hadden hun etalages extra mooi versierd en verlicht en vooral de bakkers, slagers, en groenteboeren lieten zien hoe creatief zij met brood, banket, vlees, groente en fruit om konden gaan! In elke etalage moesten wij kinderen een letter of een cijfer of iets dergelijks zoeken en die invullen op het door de WHI uitgegeven formulier. Voor zaterdag moest het formulier ingevuld en ingeleverd zijn bij één van de deelnemende winkeliers. Op de slotavond werd de prijswinnaar bekend gemaakt. Ook de hoofdprijswinnaars van de WHI-actie werden dan bekend gemaakt. De winkelweek begon dus altijd op vrijdagavond en na de toespraak van de voorzitter van de WHI en burgemeester Harmsma werd middels een druk op de knop alle straatverlichtingen ontstoken en dat leverde een massaal “Ooooooooh! “op. Dan volge er een speurtocht of een vossenjacht in donker Gorredijk.

De weken voorafgaande aan de Winkelweek toonden de verschillende buurten weer hun saamhorigheid. Als er palen langs de straat waren gelegd werd in de avonduren de verlichting en versiering eendrachtig aangelegd, de mannen het zwaardere werk en de vrouwen maakten op één locatie de vlaggetjes en roosjes. Vaak werden er ook nog sparrentakken uit het bos gehaald. In de gymzaal aan de Hoofdstraat toonden de middenstanders hun nieuwste snufjes op de tentoonstelling MAGNETO. Wij bezochten die zelfs met school, onder begeleiding van meester. De Winkelweek was eigenlijk nog maar net voorbij of het volgende spektakel kondigde zich al weer aan: Gerdykster merke. Dit festijn vond twee maal per jaar plaats, in oktober (najaarsmarkt) en mei. (voorjaarsmarkt).Net als de Winkelweek begon de kermis op vrijdagavond en het eindigde altijd op maandagavond na de jaarmarkt. Een jarenlange traditie bij veel “Gerdyksters” was het om de stookkachel van de meikermis tot de oktoberkermis buiten werking te stellen. Die kreeg dan een opknapbeurt en werd soms vervangen door een straalkacheltje, maar dan moest het echt nodig zijn!

Op de kermis waren de stoomcarrousel, cake-walk (“kekewals”), de zweefmolen en de autoscooter bij ons opgroeiende kinderen zeer in trek. Ik herinner me nog als de dag van gisteren de eerste rondjes met een meisje in de zweefmolen en autoscooter! De meisjes stonden bij de autoscooter bijna in de rij, want voor hen betekende het gratis toegang als duo-passagier! We stonden vaak uren te kijken naar de omroeper voor de Steilwand en het warm draaien van de motoren op de rolband . Vol spanning kondigde de omroeper de kunsten van ”Miss Williams”en Bob Stolte aan. Ik heb het wonder een paar maal met mijn vader en familie, die speciaal voor markt en kermis overkwamen mogen aanschouwen, schitterend! De kermis draaide toentertijd op vrijdagavond en zaterdagavond en zondags in verband met de kerkgang vanaf 4 uur ’s middags. Op maandag was het van ‘s morgens vroeg tot ’s avonds laat kermis in “de vlecke” en de schooljeugd was de hele dag vrij!

De veemarkt op maandag trok duizenden boeren en burgers uit wijde omgeving. In de Dubbele Straat stonden hoofdzakelijk koeien, maar er werden ook wel paarden, schapen en geiten aangevoerd. Wij scharrelden eerst even langs al dat vee en dan was er volop aandacht voor de kraampjes. Persoonlijk vulde ik mijn knikkervoorraad altijd aan met de nieuwste snufjes op de markt . Trekpleisters waren verder de kwakzalver, de waarzegger, de paling-, fruit- en chocoladeverkopers . Zij prezen hun waar met zo veel verve aan dat sommige boeren helemaal scheef hingen van de vracht fruit, paling en chocolade! De kwakzalver liet altijd de kopers zelf het geld wisselen en niemand durfde onder toeziend oog van tientallen “controleurs” ook maar een cent te veel te pakken. Wij wipten altijd even aan bij “it diske” van Keimpe ten Hage en bedelden om “greven” en onze smeekbedes werden, soms na veel geduld, vrijwel altijd beloond!

Je kon ook in een echte boksring vechten met een bruine beer met muilkorf en bokshandschoen aan. Op de terugreis bij uitwedstrijden van het eerste elftal van v.v. Gorredijk nam Riekele Huisman altijd in de bus de microfoon ter hand en dan vertelde hij steevast op verzoek het verhaal hoe hij en Anton Moll als zestienjarigen dachten vlot dat briefje van 25 gulden te kunnen verdienen door samen de beer te verslaan! Dat het mislukte laat zich raden.! Riekele imiteerde dan ook altijd de omroeper van de Steilwand en het was niet vreemd dat hij na zijn slagersloopbaan de kost met zijn mond ging verdienen! Hij was bij de voetbalclub de volmaakte entertainer. Ook een evenement waar honderden inwoners van Gorredijk en Kortezwaag voor uitliepen was de Goarretocht. Getooid met vrolijke gezichten en een Goarretocht-vlaggetje tussen stuur en spatbord bevestigd slingerde een lange rij fietsers zich door bos en hei en over smalle paadjes langs het water. Sommige deelnemers trokken extra aandacht, zoals de heren Jelle Stoelwinder (voor) en Koos Komans in ludieke kleding op een tandem.